Wat is oxidatieve stress en hoe kun je deze beperken?

Verschillende factoren beïnvloeden de vorming van oxidatieve stress, waaronder:

• Interne factoren : mitochondriale verandering, endotheeldisfunctie (afwijking van de verwijding van de bloedvaten van endotheelweefsel), chronische ontsteking (activatie van witte bloedcellen), ijzerstapeling, hyperglykemie, hypercholesterolemie.

• Externe factoren : luchtverontreiniging, blootstelling aan asbest en nanodeeltjes, bestraling, chirurgische ingrepen, enz.

• De levensstijl : roken, blootstelling aan de zon, sedentaire levensstijl, overgewicht en zwaarlijvigheid, intensieve lichaamsbeweging, dieet met weinig fruit en groenten, overmatig koken (gefrituurd voedsel, grill, barbecue), innemen van medicijnen (zoals de pil), consumptie van maaltijden rijk aan lipiden (postprandiale oxidatieve stress).

Het lichaam heeft een evenwicht nodig tussen oxiderende en antioxiderende moleculen. Dit laatste heeft inderdaad enkele voordelen als je in een staat van oxidatieve stress verkeert. ROS spelen een sleutelrol in de ontstekingsreactie, in de celsignalering en in de signaalroutes die betrokken zijn tijdens inspanning, zoals de insulinegevoeligheid en de vorming van mitochondria (een onderdeel van cellen dat energieproductie mogelijk maakt). De bekende vrije radicalen maken deel uit van ROS en spelen daar een gunstige rol in productie forceren. Dit is een van de redenen waarom de oxidatieve stress sterk toeneemt tijdens fysieke inspanning, naast de toename van het zuurstofverbruik.

De moderne levensstijl stelt de bevolking echter bloot aan een veel hogere voorkeur voor oxidatieve stress dan zou moeten. Dit overtollige vrije radicalen veroorzaakt daarom negatieve effecten op het lichaam, en in het bijzonder op de oxidatie van cellulaire bestanddelen. ROS zijn inderdaad onstabiele moleculen die uit één vrij elektron bestaan ​​en die koste wat het kost proberen te stabiliseren. Ze vallen daarom de cellulaire bestanddelen van lipiden (verandering van membranen), eiwitten (inactivatie van carbonylderivaten), en ook oorzaken DNA-mutaties (Deoxyribonucleïnezuur) en RNA (Ribonucleïnezuur). Oxidatie heeft doorgaans invloed op eiwitten, maar deze laatste blijven omkeerbaar. In het geval van een onevenwicht in de oxidatieve stress treedt er echter oxidatie op onomkeerbaar en beïnvloedt ook lipiden en DNA.

Zuurstof heeft daarom paradoxale effecten omdat het essentieel is voor het in stand houden van het leven, maar ook verantwoordelijk is voor de productie van ROS, wat ernstige oxidatieve schade aan het lichaam veroorzaakt. De consumptie van antioxidanten is daarom essentieel omdat ze helpen de schadelijke effecten van een teveel aan vrije radicalen te bestrijden.

Oxidatieve schade veroorzaakt cellulaire mutaties en beïnvloedt de celkernen. Overmatige blootstelling aan oxidatieve stress is daarom de oorzaak van talrijke gevolgen voor het lichaam:

• Verschillende soorten ziekten :

• Ziekte door eiwit oxidatie : Alzheimer (modificatie van bèta-amyloïde peptiden door eiwitoxidatie); Parkinson (schade aan hersencellen door eiwitoxidatie).

• Ziekte door oxidatie van lipiden : myocardiale ischemie, atherosclerose, hypertensie, cardiomyopathie, cardiale hypertrofie, congestief hartfalen (door peroxynitriet, een vrije radicaal).

• Ziekte door DNA-oxidatie : Kankers.

• Chronische ontstekingen : astma, reumatoïde artritis, tendinitis, artrose, acute glomerulonefritis, nierfalen en allergie.

• Versnelling van veroudering mobiel : afbraak van het immuunsysteem (virale en bacteriële infecties), vroegtijdige veroudering van weefsels (huid, haar, enz.) en organen.

• Verminderde prestaties voor atleten : intensieve lichaamsbeweging leidt tot een overproductie van vrije radicalen, wat leidt tot veneuze insufficiëntie en spierpijn, krampen en blessures veroorzaakt.

Halliwell en Gutteridge gaven de volgende definitie van antioxidanten: “Stof die de oxidatie van een substraat remt of aanzienlijk vertraagt, hoewel het een zeer lage concentratie vertoont in de omgeving waarin het voorkomt”. Chemisch gezien is een antioxidant daarom een ​​reducerende verbinding die reageert met een ROS om deze te neutraliseren, door de negatieve lading van de vrije radicaal te stabiliseren met een positieve lading. Antioxidanten beschermen moleculen daarom tegen oxidatie en de schade die daaruit kan voortvloeien. Het wordt daarom aanbevolen om de inname van antioxidanten via de voeding te verhogen. Over het algemeen spelen deze antioxidanten een vangrol, en vooral bij het vangen superoxide-ion O_2-. Dit zuurstofmolecuul draagt ​​een extra elektron en vormt een zeer reactieve vrije radicaal giftig. Het moderne dieet bevat te weinig antioxidanten, wat leidt tot een teveel aan vrije radicalen. DE voedingsantioxidanten de bekendste zijn vitamine C, vitamine E, bèta-caroteen, zink, selenium of bepaalde polyfenolen zoals curcumine, quercetine, enz.

Van overgewicht en obesitas is aangetoond dat ze de oxidatie optimaliseren. A onevenwichtig dieet is ook een belangrijke factor bij oxidatieve stress. Er is opgemerkt dat hyperglykemie (hoge koolhydraatwaarden in het bloed) en hypercholesterolemie (hoge cholesterolwaarden) kronieken bevorderde de vorming van vrije radicalen. Ten slotte neemt het zuurstofverbruik bij topsporters die intensieve activiteiten uitvoeren, vertienvoudigd toe, wat tegelijkertijd een toename van de ROS veroorzaakt. Het wordt daarom aanbevolen om de inname van antioxidanten via de voeding te optimaliseren, omdat het niet mogelijk is de toename van het zuurstofverbruik als gevolg van inspanning te verminderen.

Polyfenolen zijn de laatste tijd ook het onderwerp geweest van talrijke onderzoeken en het is algemeen aanvaard dat ze een zeer specifieke rol spelen bij oxidatieve stress. Sterker nog, ze treden op hormesie, dat wil zeggen dat ze zich aanpassen aan oxidatieve stress. Als de oxidatie significant is, zullen de polyfenolen daarom als antioxidanten werken. Omgekeerd kunnen ze de rol spelen van oxiderende moleculen wanneer ze in kleine hoeveelheden worden geleverd. Ze maken het dus mogelijk om de antioxidantsystemen van het lichaam en hun vermogen om te "reageren" in geval van grotere oxidatieve stress in stand te houden. Recente studies pleiten dus voor een toename van de consumptie van alledaagse voedingsmiddelen, met meer verse en kleurrijke producten, aromatische planten en kruiden. Polyfenolen komen veel voor in planten en staan ​​bekend om hun overvloed aan planten rode wijn en de groene thee. Wees voorzichtig met het drinken van rode wijn. De inductie van oxidatieve stress maakt inderdaad deel uit van de mechanismen van alcoholvergiftiging. Bovendien wordt, gezien de gevolgen van overconsumptie van alcohol voor de gezondheid, aanbevolen om niet meer dan 2 glazen rode wijn per dag te consumeren.

Antioxidanten zijn over het algemeen in de meeste producten aanwezig specerijen en aromaten, maar ook in groenten en fruit. Het wordt aanbevolen om de voedselbronnen te variëren om de inname van antioxidantmoleculen te diversifiëren.

• Vitamine E (tocoferol en tocotrienol): De behoefte aan vitamine E wordt geschat op 10 mg per dag door ANSES (Nationaal Agentschap voor Voedselveiligheid). Voedselbronnen van vitamine E zijn: tarwekiemolie, zonnebloemolie, plantaardige avocado-olie, plantaardige olie van zoete amandel, levertraan, noten (zonnebloemzaden, amandelen, hazelnoot) en graankiemen.

• Vitamine C (ascorbinezuur): De behoefte aan vitamine C wordt geschat op 110 mg per dag door ANSES. Voedselbronnen van vitamine C zijn: acerola-poeder, guave, zwarte bes, peterselie, tijm, avocado, veldsla, spinazie, waterkers, knoflook, kool, asperges, spruitjes, broccoli, rode biet en paprika (vooral rood).

• Beta-caroteen (voorloper van vitamine A): De behoefte aan vitamine A wordt door ANSES geschat op 750 mcg per dag voor mannen, en 650 mcg per dag voor dames. Voedselbronnen van bèta-caroteen zijn voornamelijk de volgende plantaardige voedingsmiddelen: zoete aardappel, wortel, pompoen, paardenbloem, peterselie, sla, spinazie, mango en meloen.

• Zink : De behoefte aan zink wordt geschat op ongeveer 11 mg per dag gemiddeld volgens ANSES. Voedselbronnen van zink zijn: vlees (vooral rundvlees), vis, eieren, zuivelproducten, oesters, krab, tarwekiemen en sesam.

• Selenium : De seleniumbehoefte wordt geschat op 70 mcg per dag door ANSES. Voedselbronnen van selenium zijn: royal kombu, paranoot, vis (kabeljauw, zeeduivel, granaatappel, tonijn), ei, vlees (varkensnier, rauwe harder, eendenlever).

• Polyfenolen : Over het algemeen komen deze polyfenolen voor in specerijen en kruiden, maar ook in alle gekleurde groenten en fruit:

  • Fruit en groenten rood (anthocyanen, lycopenen): rode biet, kers, rode kool, aardbei, tomaat, rode ui, rode paprika, rode appel en rode radijs.

  • Fruit en groenten blauw paars (polyfenolen, flavonoïden): aubergine, zwarte bes, framboos, braambes, pruim, pruim, druif.

  • Fruit en groenten groenen (polyfenolen): avocado, broccoli, spinazie, kiwi, spruitjes, sperziebonen, groene peer en groene paprika.

  • Fruit en groenten geel oranje (bètacaroteen, luteïne, zeaxanthine, quercetine): abrikoos, ananas, wortel, citroen, mango, sinaasappel, papaja, perzik en gele paprika.

• Zwavelverbindingen : vooral knoflook.

Er zijn verschillende manieren om de vorming van ROS te beperken. Allereerst wordt aanbevolen om:

• gunst natuurlijke producten en beperk het verbruik ervan voedselverontreinigende stoffen aanwezig in de voedings- en cosmetische industrie (verontreinigingen, conserveermiddelen, kleurstoffen, zoetstoffen, enz.).

• beperk de overmatig koken zoals barbecueën, grillen, plancha’s, frituren en koken in olie op hoge temperaturen. In feite veroorzaken ze snel een Maillard-reactie (reacties tussen een reducerende suiker en eiwitten) die bepaalde voedingsmiddelen bijzonder aangename aroma's en kleuren geven. Helaas is deze reeks reacties een grote oorzaak van oxidatieve stress.

• het verminderen van de alcohol- en tabaksconsumptie.

• maak geen misbruik blootstelling aan de zon (vooral zonder volledig scherm).

• afstand nemen van stressvolle omgevingen en de dagelijkse stress verminderen. Om dit laatste te verminderen kan men zich wenden tot meditatie en ademhalingstechnieken (hartcoherentie). Bovendien, essentiële oliën zijn zeer effectief tegen stress. Infusies helpen ook de dagelijkse stress te beperken, zoals geurige verbena, roos en lavendel. Slaap speelt ook een belangrijke rol bij de vorming van dit laatste, en veroorzaakt ook oxidatieve stress.

• Vind overdag de tijd om goed te rusten, en vooral 's nachts. Zelfs dutjes van 15 tot 30 minuten kunnen een werkelijk gunstige invloed hebben op het lichaam, en vooral op stress.

• vermijd maaltijden die te groot, te vet en te zoet zijn. Het is inderdaad bewezen dat overgewicht en obesitas de oxidatie optimaliseren. A onevenwichtig dieet is ook een belangrijke factor bij oxidatieve stress. Er is opgemerkt dat hyperglykemie (hoge koolhydraatwaarden in het bloed) en hypercholesterolemie (hoge cholesterolwaarden) kronieken bevorderde de vorming van vrije radicalen.